Humik ve fulvik asitler, bitki ve hayvanların doğal çürümesiyle gerçekleşen kimyasal ve biyolojik etkileşimler sonucu oluşan mikroorganizmaların, biyolojik aktiviteleri sonucunda ortaya çıkan bileşenlerdir.
Tek bir asit olmayan humik ve fulvik asitler toprak, turba, tatlı su ve okyanuslar gibi doğal kaynaklardan gelen karmaşık moleküllerdir. En zengin humik asit içeriği, yer kabuğunun yüzeye yakın katmanlarında ve leonardit (Lenoardit yakıt değeri olmayan yüksek oranda organik madde içeren bir maddedir.) olarak adlandırılan yüksek konsantrasyonda bulunur.
Farklı organik maddelerin hümik ve fulvik asit oranlarını ele aldığımızda;
Leonardit %40-90
Turba (torf) %10-30
Linyit %10-30 arası
Hayvan gübresi %5-15
Kompost %2-5
aralıklarında hümik ve fulvik asit ihtiva etmektedirler.
Leonardit içerisinde bulunan humik ve fulvik asit oranlarının bu denli yüksek olmasındaki neden leonarditin 50-60 milyon yılı bulan oluşum süreci diğer organik maddelere göre oldukça uzun bir yıla tekabül etmektedir. Bu nedenle de leonardit diğer organik madde kaynaklarına göre oldukça güçlü olup moleküler yapısı daha farklıdır.
Humik asit, toprak ile bitkiler arasındaki besin maddelerinin aktarımı için çok değerli olup, bitki köklerinin su ve besin maddelerine bağlanmasına yardımcı olur. Yüksek humik asit seviyeleri verimi önemli ölçüde artırabilir. Fakat bu durum hümik asitin toprakta ana gübre olduğu anlamı taşımaz. Hümik asitler özellikle bitkilerin toprakta olmadan yaşayamadığı besinler olan Azot (N), Fosfor (P), Potasyum (K) gibi birincil besinlerin yanında ikincil besinler ve iz elementlerin alınımını kolaylaştırarak fayda sağlamaktadır.
Humus Nedir?
Humus; Topraktaki organanik maddelerin ana içeriğini oluşturan maddedir. Bitkiler ve hayvanlar öldüğünde, molekülleri toprakta diğer organizmaların kullanımı için kullanılabilir hale gelir. Bakteriler, mantarlar, protozalar, solucanlar ve hatta böcekler bu taze materyali tüketir. Bu işlem uzun süreler ve bir kaç döngü boyunca yapılması sonucunda humus oluşur.
Toprakta meydana gelen erezyon ve kullanılan inorganik gübreler topraklardaki humus içeriğini tüketmektedir.Topraklarda var olan bu eksiklik dışarıdan ilave edilen organik maddelerle giderilmeye çalışılmaktadır. Sağlıklı miktarda humus olmadan, toprağın ve ona bağlı bitkilerin biyolojik aktivitesi önemli ölçüde azalır.
Humus diye adlandırılan ve üç bileşenden oluşan bu maddeler şunlardır:
- Fulvik asit: Tüm pH koşulları altında suda çözünür ve düşük moleküler ağırlıkta olup; sarı ila sarı-kahverengi renkte humik bir maddedir.
- Humik asit: Daha yüksek pH değerlerinde çözünebilen ve fulvik asitten daha fazla molekül ağırlığına sahip koyu kahverengi bir humik maddedir. Humik asit yüzyıllarca bozulmadan toprakta kalabilir.
- Humin: Herhangi bir pH’da ve suda çözünmeyen, yüksek bir moleküler ağırlığa sahip ve sıvı humik asit ürünlerinde bulunmayan siyah humik bir maddedir.
Hümik Asitlerin Faydaları Nelerdir?
- Toprakların pH değerini düzenler.
- Besin alınımını arttırır.
- Mikrobiyal aktiviteyi uyarır.
- Genel toprak yapısını iyileştirir.
- Toprakta su tutma kapasitesini arttırır.
- Demir alımını artırarak demir klorozunun ortadan kaldırılmasına yardımcı olur.
- Toksinleri topraktan şelatlar.
- Bitki hacmini artıran kök büyümesini uyarır.
- Bitki büyümesini teşvik eder, verim ve kalite artar.
- Fotesentetik aktiviteyi arttırır.
- Nitratın topraktan yıkanmasını azaltarak bitkinin kök çevresinde tutmasını sağlar.